Sorunu sor hemen cevaplansın.
Ses Bilgisi Nedir
1. db. Ses bilgisi.
2. sf. Sesçil: Fonetik yazım.
3. Dilin ses ve ton eğitimi. Dil ritmi ve konuşma temposu, özel olarak da konuşma dinamizmini öğreten ve tiyatro için çok önemli bir bilim kolu.
Ses Bilgisi (Fonetik)
Ses bilgisi ya da fonetik sözcüğü, Yunanca “ses” anlamında olan phōnḗ sözcüğünden türetilen ve “işitilen, duyulan” anlamına gelen phōnētikós sözcüğünden gelmektedir. Ses Bilgisi, dilsel seslerin öğelerini araştırır. Ses Bilgisi; Modern Dilbilim, Biyoloji, Akustik Bilimi, Sinir Bilimi, Tıp ve diğer bilimlerle ilişkili olan kendine özgü, disiplinler arası bir alandır. Ses Bilgisinin araştırma nesnesi, konuşulan dildir. İşlevsel Ses Bilgisi, Ses Bilim gibi konuşulan dili farklı açılardan ele alır. Ses Biliminde “dil sistemindeki ses birimlerin işlevleri”, Ses Bilgisinde ise sözlü ifadelerdeki özellikler söz konusudur ve Ses Bilgisi, fen bilimlerinin yöntemlerini kullanır. Ses Bilgisinin amacı görgül dil üretimi ve bu üretimin algılamasının imkân ve sınırlarını araştırmaktır.
Ses Bilgisinin Çalışma Alanları
Ses Bilgisi, çalışma alanı olarak ikiye ayrılır:
1. Genel Ses Bilgisi
Genel Ses Bilgisi, bir dildeki işaretlerin üretimi, aktarımı ve alınması ile ilgilenir. Genel Ses bilgisinin bu üç çalışma alanına karşılık gelen alt alanları şunlardır:
Boğumlama: Dile fizyolojik bakış açısı ile yaklaşır.
Sesçil Fonetik: Seslerin ve dil şifrelerinin taşıyıcısı olarak dilin fiziksel yapısıyla uğraşır.
İşitsel Fonetik: Ses olaylarının nasıl algılandığı ve bunların beyindeki oluşumu ile ilgilenir.
2. Ses Bilgisi Alt Alanları
Düzgüsel Sesbilgisi: Bir dildeki seslerin doğru söylenişine göre dildeki ses sisteminin kurallarını inceler.
Karşılaştırmalı Sesbilgisi: Artzamanlı ve eşzamanlı olarak iki dilin sesbilimsel sistemlerini karşılaştırır.
Betimsel Sesbilgisi: Fonetik öğelerin ve bu öğelerin birleşimlerinin sıklığı, belli bir şifreye ait dilsel işaretlerin özelliği, fonetik ve fonolojik istatistik konularını inceler.
Adli Sesbilgisi: Suç Bilimi gibi alanlarda bir konuşmacının ses ve konuşma özelliklerinin araştırılmasına yönelik fonetik bilginin kullanıldığı alandır.
Araçsal ya da deneysel Sesbilgisi: Uluslararası Fonetik Alfabesi aracılığıyla bütün dillerdeki seslerin gösterilmesi ve tanımlanması ile uğraşır.
Kulak fonetiği: İnsan duyumunun yeteneğiyle uğraşan kuramsal sesbilgisinin alanıdır.
Patholoji fonetiği: Dilbilimsel dil, konuşma, ses, nefes alma ve duyma bozukluklarına yönelik inceleme yapar.
Fonolojik Sesbilgisi: Farklı tonlama türlerinin ve vurgulamanın araştırılması gibi konularda bir dildeki ses birimlerinin işlevi, ilişkisi, düzenlenmesi ve yapısı ile uğraşır.
Psikolojik Sesbilgisi: Bir dildeki seslerin yayılması, konuşma sürecinin planlanması ve konuşmayı konuşmacının kendisinin algılaması gibi konuları kapsar.
İletişimsel Sesbilgisi: Bilgi alışverişinde ses yapısının düzenlenmesi ile uğraşır.
Nörolojik Sesbilgisi: Merkezi sinir sisteminin konuşma sürecini ayarlaması ile uğraşır.
Eğitsel Fonetik: Konuşma becerisinin kazanılması ve bireysel ses gelişimi konularıyla uğraşır.
Prozodi: Dildeki seslerin tanımlanması ve bu seslerin, sözcük hecelerindeki kullanımı ile uğraşır. Araştırma alanına hecelerin ses yapısı ve dildeki seslerin birleştirilme kuralları da dahildir.
Dil sisteminin öğesi olarak ses birimleri ile ses bilimi de ilgilenir. Fonetik ve Fonoloji arasındaki fark “Ses Bilgisi” kavramıdır.
Ses Nasıl Elde Edilir
Lastik bir şerit iki ucundan sabitlenip titreştirilirse, metal levhanın bir ucu mengene ile sıkıştırılıp diğer ucu çekilip bırakılırsa, ses çıkarırlar. Gerilmiş saz telleri, tokmakla vurulan davul zarı, titreşmeleri sonucu yine ses çıkarır. Bu olaylar sesin ancak ortamların titreşmesi sonucu oluştuğunu gösterir.
Bir diyapazonun kollarından birine tokmağı ile vurulduğunda ses duyulur. Diyapazon kolunun ileri hareketi çevresindeki havayı iter, sıkıştırır, geri hareketi ise havayı seyrekleştirir. Bu hareket diyapazondan çevresine doğru dalgalar yayılmasına sebep olur. Ses dalgaları kaynaktan her tarafa doğru yayılır.
Titreşerek ses oluşturan cisimlere ses kaynağı denir. İnsan kulağı belli sınırlar içindeki titreşimleri duyabilir.
Kaynaktan yayılan ses dalgalarının bir enerjileri vardır. Bu enerji sesin yayıldığı ortam tarafından iletilir. Sesi ileten bir ortam olmadan ses yayılmaz. boşlukta sesin yayılmamasının nedeni iletici ortamın olmayışındandır.
Frekans
Sesi oluşturan kaynağın bir saniyedeki titreşim sayısına sesin frekansı denir. Kaynaktan üretilen ses ortam değiştirse de frekans değişmez.
Yankı
Ses dalgalarının bir yüzeye çarpıp geri dönmesine yankı denir.
Sesin Fizyolojik Özellikleri
Bütün işittiğimiz sesler kulağımızda aynı etkiyi bırakmaz. Bazıları çok şiddetli veya hafif, bazıları ince veya kalın duyulur. Bazı sesler kulağımıza hoş geldiği halde bazıları sinir bozucu olabilir.
Sesleri birbirinden ayıran üç önemli özelliği vardır.
a. Şiddet: Mengeneye sıkıştırılmış bir metal levha, denge konumundan fazla ayrılıp bırakılırsa ses daha şiddetli duyulur. Denge konumundan ayrılma miktarına genlik denir.
Genlik büyürse ses şiddetli, küçülürse ses hafif duyulur. yani şiddetin nedeni titreşim genliğidir. Ses kaynağına yakın yerlerde şiddet daha fazla olurken, kaynaktan uzaklaştıkça şiddet azalır.
b. Yükseklik (Frekans): Sesin ince yada kalın duyulması frekansından dolayıdır. Frekansı büyük olan ses ince, frekansı küçük olan ses ise kalın duyulur.
c. Tını: Bazı çalgılarda genlik ve frekans aynı olduğu halde, yine sesler birbirinden ayrılabilir.
Örneğin lâ sesi veren bir keman bu sesin frekansının tam katları olan başka lâ sesleri de çıkarabilir. Böylece bileşik sesler ortaya çıkar.
Bu sebeple bir mandolinin sesi, başka bir müzik aletinin sesinden ayırt edilebilir. Müzik aletlerinin çıkardığı bileşik sesler birbirlerinden farklıdır. Bu farklılığı belirten özelliğe sesin tını adı verilir.
Tarih: 2013-12-26 22:00:00 Kategori: Edebiyat
Kitaptan sorunu tarat hemen cevaplansın.